Göktaşlarını Nasıl Tanırız
Meteoritleri tanımlamak tabiki uzmanlık isteyen bir iştir. Bir dizi testler gerekir. Kısaca söylemek gerekirse Meteoritlerin Türlerine göre tanımlama yöntemleri vardır. Taş meteoritler Dünya'daki bazı kayaçlara çok benzer. Bunları tanımlamak için ince kesit yapıp polarizan mikroskopta incelemek gerekir. Metalik meteoritlerin yoğunluğu çok fazladır. Ayrıca mineralojik bileşimleri ve kristalleşme şekilleri Dünya'da bulunan materyallerden çok farklıdır. Metalik meteoritler kesilip parlatıldıktan sonra nitrik asit ile pamukla silindiğinde çok özel "widmanstatten" denilen kristalleşme şekilleri ortaya çıkar.
Ağırdırlar
Göktaşlarının çoğu, Fe-Ni (demir-nikel) metalinden oluştuğu için Dünya’da bulduğumuz kayalara nazaran çok daha ağır ve daha yüksek yoğunlukludur. Tabii buna bazı istisnalar da vardır. Bazı göktaşları, söylediğimizin aksine hiçbir şekilde metal veya metal karışım içermezler. Bunlar volkan kenarlarında bulunan yanmış kayalar kadar hafif de olabilirler.
Bazen Manyetik, Bazen Değildir
Göktaşlarının çoğunda Fe-Ni metalleri olduğundan dolayı bir mıknatıs tarafından çekilebilir. Ancak buna istisna olarak bazı göktaşlarında hiçbir metalik element olmadığından dolayı mıknatıs tarafından çekilmezler.
Bununla beraber, yeryüzünde bulunan birçok kaya da mıknatıs tarafından çekilir. Bu nedenle mıknatısa ilgi gösteren bir kayayı ya da kaya parçasını hemen göktaşı olarak nitelendiremeyiz. Kısaca manyetik alan da tek başına bir kayanın göktaşı olduğunun göstergesi değildir.
Düzensiz Yapıdadır
Göktaşları yuvarlak değildir. Eğer bir göktaşı aynen Apollo kapsüllerinin Dünya atmosferine girdiği gibi dönmeden girseydi, koni biçiminde bir yapıya sahip olabilirdi, ancak bu çok rastlanılan bir durum değildir. Çoğu göktaşları aşağıda beş farklı açıdan gösterilen CML 0023 (Sınıflandırılamamış Kuzey Afrikalı bir göktaşı) göktaşı gibi düzensiz bir yapıya sahiptir.
Bir Füzyon Kaplaması İle Kaplanmıştır
Bir göktaşı, Dünya atmosferine girdiği sırada oluşan sürtünme, onun erime derecesinden daha fazla ısınmasını sağlar ve göktaşının yüzeyini eritmeye başlar. Göktaşı atmosferimizdeki sürtünmeden dolayı yavaşlar ve yüksek ısıdaki bu sürtünmenin sonucu olarak göktaşının yüzeyinde siyah bir füzyon tabakası oluşmaya başlar.
Füzyon kaplaması, siyah veya kahverengi renkte ve yeni düşüp düşmemesine bağlı olarak soluk veya parlak şekilde olabilir.
Bir süre sonra, Dünya yüzeyine düşen göktaşının füzyon kaplaması paslanabilir ve göktaşının yüzeyinde kızılımsı-kahverengi bir renk oluşturabilir veya bu füzyon kaplaması kısmen veya tamamen aşınabilir. Aşınan tabakada çok küçük çatlaklar oluşur.
Birçok göktaşı Dünya’nın atmosferine girdiği sırada üzerinde sığ çukurlar oluşmaya başlar. Regmaglypts olarak bilinen bu çukurlar, genellikle demir meteoritlerin üzerinde sıkça rastlanır.
Katı ve Kompaktır
Göktaşlarının çoğunda volkanlarda rastlanılan kayaçlardaki gibi kabarcıklı bir yüzeye sahip değildir. Buna çok az istisnai durum sayılabilir.
Bölgedeki Diğer Kayalardan Farklıdır
Birçok göktaşının tamamı veya büyük bir kısmı metalden oluşur. Bunlar yeryüzündeki diğer taşlardan kolaylıkla ayırt edilebilir. Ancak bazı volkanik kayalara da görünüş olarak benzerliğinden dolayı ayırt etmekte zorluklar olabilir.
İsterseniz şimdi işinizi kolaylaştıracak bazı örneklere beraber göz atalım.
 |
Forest City (yanda, H5 sıradan chondrite) bir füzyon kaplama ile kaplıdır. Resimde, bir ucu kesilmiş şekilde görülüyor. Hafif gri, benekli iç yüzeyi ortaya çıkmış. Füzyon kaplamasının çok ince olduğu belli oluyor. (Image Credit: Portland State University) |
 |
Başka bir Forest City görüntüsü. Füzyon tabakasının dışına çıkmış, sırtındaki küçük metal (merkezden hafif sağda) füzyon tabakasının çıkıntılı olduğunu gösteriyor. Bu da göktaşı üzerinde küçük girintiler veya çukurlar olduğuna işaret ediyor. (Image Credit: Portland State University) |
 Allende (CV3 karbonlu kondrit) görülüyor. Füzyon kaplamasının bir kısmı aşınmış. Hafif gri ve benekli içinin bir kısmı açığa çıkmış durumda. (Image Credit: Portland State University) |
|
 |
Gibeon (IVA) demir göktaşı yüzeyinde iyi gelişmiş regmaglypts (thumbprints) görülüyor. (Image Credit: Portland State University) |
 |
Millbillillie (eucrite achondrite) göktaşı üzerinde pas rengi füzyon kaplama görülmektedir. Havasız achondrites özellikle parlak füzyon kabuklar sahip olma eğilimindedir. (Image Credit: Portland State University) |
 |
Millbillillie’nin aynı numunesinin içi görülüyor. Dışına göre gayet farklı olan içi ve ince füzyon kaplaması açıkça fark ediliyor. (Image Credit: Portland State University) |
Kaynaklar:
Portland State University
--------------
METEORLARIN DÜNYA KAYASI OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ?
En belirgin fark eşit büyüklükteki kayalardan ağır olmalarıdır. İçerdikleri demir başta olmak üzere demir-nikel gibi ağır metalleri onların özgül ağırlıklarını attırır. Aynı zamanda demir-nikel manyetik çekim özelliğine sahip olmalarına neden olur çoğunlukla. Atmosfere saniye 20 km. hızla girdikleri ve atmosfer dönüş halinde olduğu için yoğun bir sürtünmeden geçerler. Bu sürtünme dış yüzeylerinde erimeye, siyah renkte camlaşmaya yol açar.
Şekilleri genelde yamru yumru olur. Dış kabuklarında ince bir tabaka parmakla kil gibi itilirse çatlar. İç yapılarında ani ısınma soğuma ve şiddetli sarsıntıdan kırılmalar oluşmuştur. Bunlar mikroskoplarla özellikle elektron mikroskobuyla gözlemlenir. Ancak yine de bir meteoru tespit etmek kolay değildir. Bir uzmanlık işidir.
----------------------
Göktaşı kimlik
Tanımlanmasında yararlı olan Meteoritlerin özellikleri
Meteorik şunlardır:
AĞIR: Çoğu göktaşları Fe-Ni metal önemli miktarda içeren ve
vardır. Kayalar genellikle Dünya'nın yüzeyinde bulunan daha böylece ağır (yüksek yoğunluklu)
Bu kuralın istisnaları vardır. Bazı meteorların hiç metal içermeyen ve
Hawaii ve bulunan koyu volkanik kayalar gibi ağır üzeresiniz
Columbia Gorge.
BAZEN MANYETİK, SOMETIMES NOT: Çoğu meteorlar bir içerirler
Fe-Ni metal önemli miktarda ve mıknatıs çekti. Ama orada
hiçbir metal içermeyen ve çekici olmayan taşlık meteorların pek çok istisnası
bir mıknatıs. Tersine, birçok karasal kayalar ve yapay kayalar gösteriyor
manyetik eğilimi. Bu nedenle, genellikle ana kadar laypeople aktardığına göre her ne kadar
bir kaya, bir göktaşı olduğunu düşünüyorum nedeni, manyetik özellik yalnız bir değil
bir göktaşı göstergesi.
Düzensiz bir şekle: Meteorites yuvarlak değildir. Bir göktaşı girmiş ise
dönen olmadan Dünya'nın atmosferi, buna benzer konik bir şekil gelişebilir
bu olmamasına rağmen, Apollo uzay kullanılan Reentry kapsüller
tipik. Beş izleme gösterildiği gibi çoğu göktaşları düzensiz, şekillenir
aşağıda KML 0023 (bir sınıflandırılmamış Kuzey Afrika göktaşı). İkinci görüntü
sağ kanattan bir aerodinamik şekil düşünülebilir ne başlangıcını gösterir.
 |
 |
 |
 |
 |
Bir FUSION KAPLAMA KAPSAMINDA: Bir göktaşı Dünya'nın
girdiğinde. Atmosfer, sürtünme onun metling sıcaklığının üzerinde göktaşı yüzeyini yükseltir
göktaşı iner gibi aşağı, yavaşlar, sürtünme ısıtma
bir azalır ve eriyik bir füzyon kaplama oluşturmak için doyurur Karanlık ince tabaka
cam. Füzyon kaplama son zamanlarda üzerinde siyah veya kahverengi, parlak ya da mat olabilir
düşmüş meteor. Meteorit bir süre yeryüzü olmuştur sonra,
füzyon kaplama kırmızımsı kahverengi meteor dışında vererek, pas verebilir
renklendirme veya füzyon kaplama kısmen veya tamamen kapalı sarsmak olabilir. Füzyon
kaplama oldukça farklı görünüyor bir iç çevreleyen ince, ayrık tabakasıdır
füzyon kaplama. Birçok Dünya kayalar (bir weathing kabuğu gelişebilir
bir füzyon görünüş olarak benzer onların dış üzerinde kimyasal ayrışmanın)
kaplama. Ancak, ayrışma kabuklu arasında keskin bir sınır nadiren var
ve rock iç. Buna ek olarak, küçük büzülme çatlakları (çok küçük olması
füzyon kabuklar için oldukça teşhis ve aşağıda görüntülerde görünür)
genellikle kabuklarını ayrışma için yok. Birçok meteorların yüzeyleri geliştirmek
Dünya'nın atmosferine girdiği sırasında sığ çukurlar. Olarak bilinen bu çukurlar,
regmaglypts, başparmak baskılar benzer ve genellikle daha iyi üzerinde geliştirilen
taşlı göktaşları üzerinde daha demir göktaşları.
Forest City (H5 sıradan kondrit,
|
Forest City (yukarıda) başka görünümü, |
|
Aşağıda Givon'da (IVA) demir göktaşı olduğunu iyi gelişmiş regmaglypts gösteren meteor yüzeyinde (Parmak izi).
|
Aşağıda pas renginde yıpranmış füzyon 
|
Yukarıdaki solda itibariyle Millibillillie aynı numunenin iç kısmıdır. Yine füzyon kaplamanın inceliği ve tamamen farklı bir iç mekan dikkat edin. |
KATI VE KOMPAKT: Çoğu göktaşları kabarcıklı doku yok
sık sık Dünya'da birçok volkanik kayaçlar bulunur (veziküler). Birkaç vardır
bu kuralın istisnaları.
ALAN DİĞER KAYALARIN FARKLI: Birçok meteorlar
tamamen veya metalden büyük ölçüde oluşmaktadır. Bunlar tabii ki farklı
Dünya'nın yüzeyinde bulunan kayalardan. Taşlık meteorların farklı
Toprak kayaların çoğu türlerinden görünüşte, ama ne yazık ki benzerdir
koyu volanic kayalar (en azından bir füzyon kabuk) görünüm
Oregon ve Washington ortak.
Interactive meteorite ID exercise
This meteorite exercise contains two known meteorites and nine unknown samples which are a mixture of real meteorites and terrestrial material that could be mistaken for meteorites. In this exercise, there are a number of tests that you can perform to help you identify the unknown samples. These tests are also available for the two known meteorites. You should carefully study these two samples before trying to identify the unknowns.
All the components of this exercise were created with FlashMX by Macromedia, so they require that your web browser be equipped with a Flash player (version 7.0 or higher). This player is available free of charge from Macromedia's web site at <http://www.macromedia.com/ downloads/ >.
At any time in the exercise, you can return to this page by clicking your browser's BACK button.